Khi trẻ thứ hai xuất hiện: bố mẹ cần chuẩn bị và hỗ trợ tâm lý cho trẻ thứ nhất

Webtretho)Khi trẻ thứ hai xuất hiện trong gia đình, vị trí của trẻ thứ nhất sẽ có nhiều thay đổi. Từ đây, bé sẽ có một vai trò mới – anh (hay chị). Đó là biến đổi lớn về nhận thức vai trò xã hội đầu tiên của bé.

Hãy nhớ lại ngày đầu tiên mà bạn trở thành anh chị. Cảm giác của bạn như thế nào? Hay lúc bạn bước vào lớp Một? Hay ngày đầu tiên ở giảng đường Đại học? Hay phút giây đầu tiên nhận công việc ở công sở. Rồi lúc nhận một cương vị mới trong cơ quan. Rồi lúc lập gia đình – giây phút đầu tiên trong vai trò một người vợ, người chồng...

Bất cứ một vai trò mới nào cũng mang lại cho người đảm nhận nó những trải nghiệm sâu sắc: cảm xúc xao xuyến, hồi hộp, sự lúng túng, nhận thức trách nhiệm, những thay đổi về quan điểm, thái độ, hành vi. Và rất nhiều biến đổi khác nữa. Do đó, để giúp bé 'đảm trách' tốt vai trò mới- anh (hay chị), các bậc bố mẹ cần phải có sự chuẩn bị và hỗ trợ tâm lý cho bé thật tốt.Chuẩn bị và hỗ trợ tâm lý cho trẻ thứ nhất là một công việc cần rất nhiều công sức, thời gian và nhất là sự tinh tế. Sau đây là một số gợi ý về việc chuẩn bị và hỗ trợ tâm lý cho con thứ nhất trong thời gian chờ đợi hay đang trong quá trình nuôi con thứ hai:

Gác lại tất cả những công việc không gấp gáp trong vòng 2-3 tháng trước ngày sinh con để tập trung cho việc xây dựng quan hệ anh-em cho trẻ thứ nhất.

Khi đi dạo với trẻ thứ nhất trong thời gian mang thai, nên hướng sự chú ý của bé tới những người phụ nữ đi cùng trẻ sơ sinh. Hãy cho bé xem hình trẻ mới sinh trên báo, tạp chí và trò chuyện với bé về những đặc điểm cơ bản của trẻ sơ sinh: chưa tự ăn được nên mẹ cần phải cho bú sữa thường xuyên, thân mình nhỏ bé, yếu ớt, cần được bảo vệ, chăm sóc đặc biệt…

Không nên nói đùa với trẻ theo kiểu: “Khi em ra đời thì em sẽ lấy hết đồ chơi của con” hay những “đe dọa” đại loại như vậy. Tất nhiên là bạn chỉ đùa giỡn thôi. Nhưng bạn có chắc là trẻ sẽ tiếp nhận câu nói đùa của bạn một cách dễ dàng không? Hay đối với bé, đó thực sự là một sự bất ổn? Thực tế là có những trẻ bị ám ảnh bởi viễn cảnh “không có lợi” cho bản thân mình như thế này và phản đối việc có em. Kế hoạch sinh con thứ hai của cha mẹ, vì vậy, gặp rất nhiều khó khăn khi thực hiện.

Không được giảm sự quan tâm tới con thứ nhất trong thời gian nuôi con thứ hai, nhất là thời gian đầu. Nên phân công công việc giữa bố và mẹ: bố ngồi với con thứ hai trong khi mẹ chuẩn bị cho con thứ nhất tới trường v.v.

Hạn chế tối đa việc la mắng con thứ nhất. Trong thời gian này, con thứ nhất luôn có thái độ dò xét tình cảm của cha mẹ. Vì vậy, việc la mắng bé sẽ làm nảy sinh ở bé cảm giác là cha mẹ thiên vị, cảm giác là mình bị bỏ rơi.Không nhận xét hành vi của con thứ nhất theo kiểu: “Con lớn rồi mà còn làm như vậy nữa hay sao?”, “Lớn rồi mà còn đòi hỏi ba (mẹ) làm cho việc này nữa hả?” v.v. Những nhận xét như thế này dễ làm bé cảm thấy căng thẳng vì bị ép buộc phải trưởng thành sớm hay cảm thấy bất bình, hụt hẫng vì không nhận được sự trợ giúp mà bé vẫn thường được nhận trước đây. Nên đối xử với bé giống như trước khi có trẻ thứ hai ra đời.

 Đừng lấy con thứ hai làm cớ để từ chối con thứ nhất, kiểu như: “Ba (mẹ) không có thời gian làm cái này cho con đâu, ba (mẹ) còn phải thay tã cho em nữa”. Thay vì vậy, hãy nói: “Ba (mẹ) sắp xong việc rồi, con chờ chút rồi ba (mẹ) sẽ cùng chơi với con nhé!”. Nếu bạn lấy trẻ thứ hai làm nguyên cớ, dần dần trẻ thứ nhất sẽ không tránh khỏi cảm giác thù ghét em mình, cho rằng em mình là nguyên do đem đến sự bất công, từ đó có thái độ và hành động trả thù.

Đừng la mắng ngay cả khi trẻ thứ nhất đùa giỡn gần nơi trẻ thứ hai nằm. Hãy nhẹ nhàng nói với bé: “Con đừng làm ồn” và bế trẻ thứ hai đi chỗ khác, lấy lý do là: “Ba (mẹ) cần phải cho em ăn”.

Tạo những cái cớ để quan tâm, chú ý đến trẻ thứ nhất khi mà tất cả mọi người chỉ nghĩ đến trẻ thứ hai. Ví dụ: vào những dịp như thôi nôi, đầy năm hay sinh nhật trẻ thứ hai, khi mà mọi người chỉ tặng quà và nựng nịu trẻ thứ hai, bạn hãy tạo một cái cớ để mọi người chú ý đến trẻ thứ nhất: “Nhân dịp thôi nôi con thứ hai, chúng tôi muốn tặng cho con thứ nhất một món quà, vì bây giờ bé đã có một vai trò mới, rất quan trọng, đó là làm anh (chị)” v.v.

Nên có chế độ nghỉ ngơi cho hai vợ chồng để tránh tình trạng căng thẳng, dễ dẫn đến cáu bẳn với con.  Nên nói với trẻ thứ nhất rằng, trẻ mới sinh còn rất non nớt, và cần được chăm sóc cẩn thận, nhẹ nhàng, dịu dàng. Có thể cho trẻ xem hình của mình trước đây, lúc mới sinh, và kể lại cho trẻ nghe cha mẹ đã chăm sóc trẻ như thế nào. Điều này làm tăng sự cảm thông của trẻ với em mình, cũng như giúp trẻ nhận thức một cách tự nhiên sự khó khăn của cha mẹ trong việc chăm sóc mình và chăm sóc em.

Từ đó trẻ có thể thông cảm với cha mẹ nếu cha mẹ không thể dành nhiều thời gian cho một mình trẻ, mà phải chia sẻ cho em nữa.Hãy mời trẻ thứ nhất cùng tham gia vào việc chăm sóc trẻ thứ hai: cùng ba mẹ hát ru em ngủ, lấy giùm ba mẹ tã giấy, dọn nôi cho em, cùng đi dạo, pha nước tắm em v.v. Qua việc phụ giúp này, trẻ sẽ học được cách lo lắng cho em và đó là nền tảng của tình yêu thương anh (chị) em trong gia đình.

Đừng quên phát huy tính sáng tạo của trẻ thứ nhất qua việc mời bé giúp ba mẹ làm mặt xấu chọc cười em, thổi kèn lá cho em nghe, cùng em chơi gấu bông, tập cho em bò, tập cho em nói v.v. Nên hỏi ý kiến bé để bé nhận thức được tầm quan trọng của mình: “Con thấy nên chơi trò gì với em bây giờ?”, “Mình nên chọn đồ chơi gì cho em, theo con?” v.v.v